Dinozaury

Dinozaury zaliczane są do grupy archozaurów, czyli gadów naczelnych, które były jednymi z dominujących organizmów na wszystkich ziemskich ekosystemach w okresie środkowego triasu oraz okresie jurajskim, czyli około sto pięćdziesiąt milionów lat temu. Pod koniec okresu kredowego, kilkadziesiąt milionów lat wstecz z powodów nie do końca jasnych miejsce miało ich wymieranie na szeroką skalę, co zakończyło całkowicie ich dominację na lądzie. Jedna z grup dinozaurów przeżyła jednak do dzisiaj i uważa się obecnie, że to właśnie ptaki oraz część gadów to potomkowie ówczesnych dinozaurów. Przez większą część dwudziestego wieku dinozaurów nie uważano jednak za naturalną jednostkę systematyczną, a nazwa ta była stosowana do określenia sztucznie stworzonej grupy organizmów, obecnie jednak według klasyfikacji jest to jeden z ważniejszych taksonów, nadrząd w hierarchii linneusza. Dinozaury od połowy wieku dwudziestego stały się bardzo popularne, szczególnie dzięki coraz liczniejszym odkryciom na ich temat, nakręcono na ich temat wiele filmów oraz napisano dużą liczbę książek.

Odkrycia

Niemal wszystko co będziemy mogli powiedzieć o dinozaurach wiemy z informacji, które udało się odczytać ze szkieletów oraz odnalezionych skamieniałości. Chociaż rzadko zdarza się, aby natrafić na pełny i dobrze zachowany szkielet, to jednak poszczególne fragmenty da się zrekonstruować, a nawet poszczególna kość może nam wiele powiedzieć o jej dawnym posiadaczu i dać możliwość odtworzenia wyglądu dinozaura. Odciski miękkich części ciała takich jak skóra, czy też skamieniałe organy wewnętrzne należą do bardzo rzadkich elementów, bowiem mogą one powstać przy występowaniu szeregu i to bardzo specyficznych warunków. Szkielet rekonstruowany jest poprzez porównywanie rozmiarów i morfologii na podstawie szkieletów i kości innych oraz podobnych gatunków dinozaurów, który jest bardziej kompletny i na zasadzie dopasowań mięśni do przyczepów na szkielecie powoli można odbudowywać cały organizm lub jego część. Dinozaury które znamy z wykopalisk, stanowiły będą jednak tylko i wyłącznie znikomy odsetek wszystkich zwierząt, które żyły na ziemi i wymarły. Należy jednocześnie pamiętać, że odnajdywane kości w dużej mierze pochodzić będą od kolosów ponieważ kości mniejsze zachowują się o wiele gorzej i szybciej będą ulegały rozkładowi co jest jak najbardziej logiczne i zrozumiałe. Badania nad dinozaurami jednak są bardzo fascynujące i pochłaniają pracę tysięcy naukowców oraz archeologów dla których jest to życiowa pasja.

Stałocieplność

Istnieć będzie wiele różnorodnych przesłanek, które świadczyć będą o tym, że dinozaury był zimnokrwiste podobnie jak dzisiejsze gady. Ich pionowo ustawione kończyny umożliwiające szybsze poruszanie się mają sens w momencie jeśli przemiana materii w organizmie była na wysokim poziomie, na takowym, żeby dobrodziejstwa takowej budowy ciała były w pełni wykorzystywane. Organizm zużywa w tym przypadku więcej pożywienia, czemu towarzyszyło będzie także wydzielanie ciepła. W zamian za to jednak zwiększone zużycie energii zwierze może bez przerwy zachowywać dużą aktywność niezależnie od tego jaka jest temperatura panująca w otoczeniu. Tradycyjne określeni zimno i ciepłokrwistości może być dość mylące, jest tak bowiem gdyż jaszczurki na przykład nagrzewają się na słońcu to też są ciepłokrwiste. Bardziej prawidłowym określeniem będzie zmienno i stałocieplność. Zwierzęta stałocieplne dysponowały będą własnym, zlokalizowanym wewnętrznie źródłem ciepła, więc nie będą uzależnione od tego jaka jest dostawa tegoż ciepła z samego otoczenia, w zamian jednak będą musiały spożywać dziesięciokrotnie więcej pokarmu niż zwierzęta zmiennocieplne. Niewątpliwie niektóre z gadów mogły osiągać pewien wyższy stopień regulowania własnej temperatury dzięki możliwość szybszego nagrzewania i ochładzania ciała. Funkcja odbiornika i promiennika ciepła pełniona była przez układy kostne pokryte unaczynioną skórą tworzącą grzebień biegnący wzdłuż grzbietu, krew przepływająca naczyniami pod skórą mogła w zależności od potrzeb ochładzać, czy też ogrzewać organizm dając przewagę dinozaurom nad innymi gadami.

Przyczyny wyginięcia

Bardzo trudno jest określić dokładne przyczyny wyginięcia dinozaurów, wiadomo jedynie, że ponad sześćdziesiąt milionów lat temu większość z nich wymarło i prawie dwie trzecie pozostałych mieszkańców ziemi. Było to tylko jedno z pięciu masowych wymierań w dziejach ziemskiego życia, bynajmniej nie jedno z największych. Naukowcy cały czas spierają się co były przyczyną wymierania kredowego oraz jak długi był jego okres. Nie posiadamy żadnych dokładnych dowodów na to, czy dinozaury wymarły w przeciągu kilku wieków, czy też milionów lat. Za najbardziej prawdopodobną hipotezę uważa się katastrofę kosmiczną związaną z uderzeniem meteorytu o średnicy kilku kilometrów.